هوشمندی به تعبیر فنسالاران، استفاده از فناوری اطلاعات برای به روز رسانی مفاهیم است. شهروند هوشمند نیز یکی از این تعابیر و اصطلاحات در ارتباط با این مفهوم است.
یکی از ملزومات اساسی در بحث شهر هوشمند، داشتن شهروند هوشمند یا عبارت مطمئنتر و دقیق تر شهروند هوشمندتر است. شهروند هوشمند کسی است که برای انجام امور خود اهل فکر و برنامه ریزی و استفادهی حداکثری از فناوری اطلاعات برای صرفه جویی در وقت، افزایش بهره وری در انجام امور روزانه و قابلیت ارزیابی و تصحیح فرآیندهای روزمره است. تصور کنید فردی برای سفر درون شهری در تهران از روشهای قدیمی آدرس پرسیدن از دیگران و تجربهی مسیرهای مختلف به نتیجه برسد که برای رفتن از یک نقطه به نقطهای دیگر کدام راه از لحاظ زمانی و هزینهای بهینه است. اما زمانی که ما از شهروند هوشمند صحبت میکنیم در سادهترین و پایهای ترین شکل آن شهروندی را مد نظر داریم که مترصد استفاده از ابزارهای فناوری اطلاعات مانند اپلیکیشنهای مرتبط با مسیر یابی، سایتهای مرتبط با موضوع مسیر یابی و هر آن چیزی است که زیر ساخت شهر هوشمند به کمک او آورده است تا بهترین و کم هزینهترین راه رسیدن به مقصد را تعیین نماید. امام تمام موضوع شهروند هوشمند محدود به استفاده کننده از فناوری اطلاعات به صورت موردی نیست. شهروند هوشمند کسی است که به عنوان یک شهروند از هویت مجازی و دانشی خود در مجموعهی شبکهی شهر هوشمند برخوردار است. این موضوع در اولین گام یک هویت شهری مجازی برای او تعریف مینماید که در آن شهروند هوشمند امکان استفاده از تمام حقوق شهروندی خود را با استفادهی حداکثری از امکانات شهر هوشمند خواهد داشت. او به عنوان یکی از سرمایههای اجتماعی، نقش دانشی و جایگاه خود را در یک شبکهی اجتماعی را دارد.
در یک نگاه کاربردی میتوان شهروند هوشمند را دارای یک پروفایل شهری دانست که در آن هویت شهروندی او شکل گرفتهاست. او در سادهترین حالت یک شبکهی اجتماعی با رویکرد ارائهی خدمات شهری دارد که میتواند مطالبات فردی و فعالیتهای داوطلبانهی خود را در آن دنبال نماید. گروههای NOG ای مورد نظرش را تعقیب نماید و در آن فعالیتها شرکت نماید. شهروند هوشمند در چنین ساختاری سرمایهی دانش شهری و شهروندی خود را با فعالیتهای داوطلبانه و کمک کار در حوزهی مدیریت شهری بهبود خواهد ساخت. این موضوع در دنیای خصوصی سازی شدهی امروز مورد علاقهی متصدیان امور مدیریت شهری خواهد بود. یکی از مهمترین مزایای شهر هوشمند و تحقق معنای واقعی شهروند هوشمند امکان مدیریت شهری شهروندان بر محیط زندگی خویش است. این موضوع یک نهاد اجتماعی لازم و حیاتی، به شکل شبکهی اجتماعی شهروندان هوشمند را پایهگذاری خواهد نمود. قطعا وجود شبکهی اجتماعی شهروندان باعث خواهد شد فرصتهای جدیدی برای کاهش تصدی گری دولتی و ایجاد نهادهای اجتماعی برپایهی اهداف مدیریت شهری فراهم شود.
داشتن زیر ساخت شبکهای لازم برای توسعهی شهر هوشمند و همچنین دستیابی به شهروندانی هوشمندتر از نیازهای اساسی است جالب است بدانید رتبهی ایران در بین ۱۹ کشور منطقه ۱۵ ام است و راه زیادی برای دستیابی به زیر ساخت لازم را دارد.
نویسنده: عمار پورصادق